Penelitiantindakankelas merupakan salah satu bentuk penelitian yang berkembang dari action research atau penelitian tindakan yang awalnya berkembang di Amerika dan Eropa pada akhir tahun 1990, terutama dalam bidang ilmu sosial dan humaniora.
PTK ini bertujuan untuk memperbaiki atau meningkatkan kinerja secara langsung.
Sanjaya dalam bukunya Penelitian Tindakan Kelas (2009) menyebutkan bahwa penelitian tindakan kelas adalah proses penyelidikan masalah pembelajaran yang ditemui dalam kelas, termasuk menemukan solusi untuk memecahkan masalah tersebut lewat tindakan-tindakan terencana.Sekarang coba kita lihat contoh penelitian tindakan kelas di bawah ini.
Ibu Ani adalah seorang guru Matematika. Selama menjelaskan materi bangun datar di kelas, ia menyadari siswanya kurang fokus dengan pelajaran yang disampaikan. Terlihat banyak dari mereka yang asyik mengobrol sendiri, mencoret-coret buku tulis, bahkan ada yang mengantuk.
Setelah mencari tahu faktor penyebab kurangnya minat belajar siswa melalui pertanyaan, Ibu Ani menemukan bahwa siswa menganggap materi bangun datar itu sulit karena banyak rumus yang harus dihafal.
Berdasarkan informasi yang didapat, Ibu Ani berusaha merencanakan pembelajaran bangun datar yang lebih mudah dipahami oleh siswa melalui metode problem based learning, di mana mereka diminta untuk menyelesaikan permasalahan bangun datar di dunia nyata secara langsung.
Dilihat dari cerita Ibu Ani di atas, sudah jelas ya Bapak dan Ibu Guru kalau apa yang ia lakukan adalah metode penelitian tindakan kelas, di mana kegiatan dilatarbelakangi oleh keinginan Ibu Ani sendiri untuk meningkatkan kualitas pembelajarannya.
Seperti Ibu Ani, Bapak dan Ibu Guru juga bisa, lho melakukan penelitian tindakan kelas. Tidak hanya untuk meningkatkan kualitas pembelajaran, ada banyak tujuan dari kegiatan ini. Kira-kira apa saja ya?
Tujuan dan Karakteristik Penelitian Tindakan Kelas
Kalau Ibu Ani lebih fokus untuk menemukan metode pembelajaran apa yang sesuai dengan siswanya, Bapak dan Ibu Guru juga bisa melakukan PTK dengan tujuan untuk mengembangkan keterampilan profesional dalam pengelolaan proses pembelajaran.
Lebih jelasnya, penelitian tindakan kelas bertujuan untuk:
- Meningkatkan praktik di lapangan karena dalam pelaksanaannya guru terlibat langsung dari mulai merencanakan sampai melakukan PTK itu sendiri.
- Mengembangkan profesionalitas karena PTK didasarkan pada keinginan guru untuk meningkatkan kualitas kerja agar tercapai hasil pembelajaran yang lebih maksimal.
- Meningkatkan kondisi pembelajaran karena dalam melaksanakan tugas mengajarnya guru akan berusaha untuk meningkatkan kualitas proses dan hasil belajar.
Dari tujuan-tujuan di atas, kita bisa lihat nih, kenapa PTK ini penting untuk guru. Dalam proses pengembangan kurikulum, ada empat peran guru yaitu sebagai pelaksana, penyelaras, pengembang, dan peneliti. Dengan PTK, artinya guru melaksanakan tugasnya sebagai peneliti.
Berdasarkan tujuannya, kita juga tahu bahwa karakteristik utama PTK adalah untuk memecahkan permasalahan pembelajaran sehari-hari yang dihadapi oleh guru. Penelitian ini bisa dilakukan ketika guru sudah menyadari adanya hambatan dalam proses pembelajaran yang dilaksanakan, seperti yang terjadi di kasus Ibu Ani sebelumnya.
Karakteristik yang paling jelas dari PTK adalah adanya tindakan-tindakan tertentu yang dilakukan untuk meningkatkan kualitas belajar mengajar. Jadi, penelitian bukan hanya didasarkan rasa ingin tahu, tapi juga untuk mencari solusi dari masalah yang ada dalam rangka memperbaiki kondisi pembelajaran.
Dalam pelaksanaannya, ada beberapa jenis penelitian tindakan kelas yang bisa Bapak dan Ibu Guru pilih. Mari kita bahas satu-satu.
4 Jenis Penelitian Tindakan Kelas
Modul Guru Pembelajaran Kelompok Kompetensi I menyebutkan ada empat jenis penelitian tindakan kelas, yaitu:
- PTK Diagnostik, yaitu jenis penelitian yang berfokus ke suatu tindakan. Misalnya, guru ingin menyelesaikan pertengkaran yang terjadi antar siswa, di mana perlu dilakukan pengkajian apa yang menyebabkan masalah itu terjadi dan fokus penelitian hanya pada solusi untuk menghentikan pertengkaran siswa.
- PTK Partisipan, merupakan penelitian yang prosesnya diikuti secara langsung oleh peneliti dari awal sampai akhir pembuatan laporan. Prosesnya meliputi perencanaan, pemantauan, pencatatan, pengumpulan data, dan pelaporan.
- PTK Empiris, adalah penelitian yang didasarkan pada proses pengalaman dan pengamatan, di mana peneliti berupaya untuk menyampaikan aksi apa yang dilakukan selama penelitian berlangsung.
- PTK Eksperimental, yaitu penelitian yang dilaksanakan untuk menemukan strategi yang efektif dan efisien untuk kelas melalui penerapan berbagai metode pembelajaran.
Bapak dan Ibu Guru sudah tahu pengertian, tujuan, dan jenis penelitian tindakan kelas. Terus, bagaimana cara melakukannya?
Model Penelitian Tindakan Kelas
Ada beberapa metode penelitian tindakan kelas yang bisa digunakan sebagai rujukan. Sebenarnya, ada banyak ahli yang menyampaikan pendapat mereka tentang model PTK, tapi kali ini kita hanya akan membahas tiga model yaitu dari Hopkins, Kurt Lewin, dan John Elliot.
Model PTK Hopkins
PTK model Hopkins jika digambarkan akan membentuk sebuah spiral yang dimulai dari identifikasi masalah, kemudian diikuti perencanaan dan pelaksanaan tindakan.
Setelah melakukan observasi dan refleksi dari tindakan yang sudah dilakukan, guru bisa melihat apakah perlu melakukan perencanaan ulang atau meneruskan tindakan berikutnya sesuai rencana sebelumnya.
Adanya kemungkinan pengulangan rencana membuat model ini berbentuk seperti spiral.
Model PTK Kurt Lewin
Hampir mirip dengan model hopkins, model PTK Kurt Lewin fokus ke empat tahap penelitian yaitu perencanaan, tindakan, observasi, dan refleksi.Perencanaan merupakan proses penyusunan rancangan tindakan yang akan dilakukan untuk memperbaiki atau meningkatkan pembelajaran. Rencana penelitian dibuat setelah menemukan atau menganalisis permasalahan.
Setelah ada perencanaan, barulah melakukan tindakan sebagai upaya untuk menemukan solusi pembelajaran. Kemudian, observasi dilakukan atas tindakan yang sudah dikerjakan sebelumnya.
Terakhir, refleksi menjadi kegiatan mengkaji dan melihat proses penelitian yang dilakukan terkait permasalahan pembelajaran, apakah bisa langsung menerapkan solusinya atau menyusun ulang rencananya.
Model PTK John Elliot
Berbeda dari model PTK sebelumnya, model PTK John Elliot lebih rinci karena di dalam setiap siklusnya memungkinkan untuk memiliki beberapa tindakan. Setiap tindakannya pun terdiri atas beberapa langkah yang dilakukan dalam bentuk kegiatan pembelajaran.Langkah pertama yang dilakukan dalam model ini adalah menentukan dan mengembangkan gagasan umum, yang kemudian diikuti dengan kegiatan eksplorasi.
Setelah menyusun rancangan penelitian, tindakan-tindakan dilakukan dan selama prosesnya ditinjau dan terus dieksplorasi. Hasil dari peninjauan dan eksplorasi bisa diteruskan untuk tindakan selanjutnya atau kembali memperbaiki rencana.
I don’t think the title of your article matches the content lol. Just kidding, mainly because I had some doubts after reading the article.
Can you be more specific about the content of your article? After reading it, I still have some doubts. Hope you can help me.
Thanks for sharing. I read many of your blog posts, cool, your blog is very good. https://www.binance.info/en-IN/register?ref=UM6SMJM3
Your point of view caught my eye and was very interesting. Thanks. I have a question for you.
Can you be more specific about the content of your article? After reading it, I still have some doubts. Hope you can help me.
I was curious if you ever considered changing the layout of your website?
Its very well written; I love what youve
got to say. But maybe you could a little more in the way
of content so people could connect with it better.
Youve got an awful lot of text for only having one or 2 pictures.
Maybe you could space it out better?
I don’t think the title of your article matches the content lol. Just kidding, mainly because I had some doubts after reading the article.
Thank you for your sharing. I am worried that I lack creative ideas. It is your article that makes me full of hope. Thank you. But, I have a question, can you help me?
Very wonderful visual appeal on this internet site, I’d rate it 10 10.
I don’t think the title of your article matches the content lol. Just kidding, mainly because I had some doubts after reading the article.
Your article helped me a lot, is there any more related content? Thanks!
Oh my goodness! a tremendous article dude. Thank you Nevertheless I am experiencing challenge with ur rss . Don’t know why Unable to subscribe to it. Is there anyone getting an identical rss downside? Anyone who is aware of kindly respond. Thnkx
http://semaglupharm.com/# SemagluPharm
CrestorPharm: Crestor Pharm – Crestor Pharm
https://semaglupharm.shop/# best foods to eat on semaglutide
LipiPharm: Lipi Pharm – Discreet shipping for Lipitor
https://lipipharm.shop/# Lipi Pharm
atorvastatin ed LipiPharm atorvastatin over the counter
https://semaglupharm.shop/# SemagluPharm
SemagluPharm: SemagluPharm – semaglutide rash
Predni Pharm: Predni Pharm – PredniPharm
PredniPharm PredniPharm buy prednisone 10mg
https://semaglupharm.com/# Semaglu Pharm
Affordable cholesterol-lowering pills: Online statin therapy without RX – Crestor Pharm
Lipi Pharm: LipiPharm – Discreet shipping for Lipitor
https://prednipharm.shop/# prednisone over the counter uk
http://semaglupharm.com/# Rybelsus online pharmacy reviews
PredniPharm prednisone 1 mg tablet Predni Pharm
Crestor Pharm: is crestor a statin drug – does crestor raise blood pressure
SemagluPharm: No prescription diabetes meds online – Rybelsus for blood sugar control
https://semaglupharm.com/# FDA-approved Rybelsus alternative
PredniPharm prednisone 250 mg Predni Pharm
LipiPharm: lipitor dizziness vertigo – Lipi Pharm
prednisone 5mg capsules: prednisone uk over the counter – PredniPharm
https://semaglupharm.com/# Order Rybelsus discreetly
https://crestorpharm.com/# CrestorPharm
Affordable Rybelsus price SemagluPharm rybelsus vs wegovy
LipiPharm: LipiPharm – Lipi Pharm
SemagluPharm: SemagluPharm – п»їBuy Rybelsus online USA
http://semaglupharm.com/# SemagluPharm
prednisone 20 tablet prednisone cream brand name PredniPharm
lipitor lawsuit settlement amounts: Order cholesterol medication online – is lipitor a controlled substance
https://semaglupharm.com/# SemagluPharm
PredniPharm: prednisone buy – where can i get prednisone over the counter
LipiPharm LipiPharm coq10 and atorvastatin
does lipitor cause weight gain: Lipi Pharm – LipiPharm
https://prednipharm.shop/# Predni Pharm
https://semaglupharm.com/# No prescription diabetes meds online
prednisone 2.5 mg price: prednisone 4mg tab – Predni Pharm
PredniPharm Predni Pharm prednisolone prednisone
atorvastatin liver damage: Lipi Pharm – LipiPharm
https://semaglupharm.com/# Semaglu Pharm
buy prednisone 20mg without a prescription best price: prednisone tabs 20 mg – PredniPharm
Lipi Pharm Discreet shipping for Lipitor LipiPharm
LipiPharm: atorvastatin cvs – п»їBuy Lipitor without prescription USA
https://semaglupharm.shop/# Semaglu Pharm
https://crestorpharm.shop/# Crestor 10mg / 20mg / 40mg online
Lipi Pharm: LipiPharm – switching from lipitor to crestor
prednisone price Predni Pharm PredniPharm
Semaglu Pharm: SemagluPharm – Semaglutide tablets without prescription
https://semaglupharm.shop/# SemagluPharm
CrestorPharm: Crestor Pharm – No doctor visit required statins
LipiPharm Atorvastatin online pharmacy Lipi Pharm
http://semaglupharm.com/# Semaglu Pharm
Semaglu Pharm: when is the best time to take rybelsus – how much is 10 units of semaglutide
http://semaglupharm.com/# SemagluPharm
LipiPharm: No RX Lipitor online – LipiPharm
http://semaglupharm.com/# is compounded semaglutide the same as ozempic
Crestor Pharm Rosuvastatin tablets without doctor approval Crestor Pharm
where can i get prednisone over the counter: Predni Pharm – Predni Pharm
Meds From Mexico: mexico pharmacies prescription drugs – purple pharmacy mexico price list
https://canadapharmglobal.shop/# canadian drug prices
India Pharm Global online pharmacy india top online pharmacy india
mexican mail order pharmacies: Meds From Mexico – mexican rx online
http://medsfrommexico.com/# Meds From Mexico
canadian pharmacy meds: Canada Pharm Global – canadian mail order pharmacy
https://indiapharmglobal.shop/# India Pharm Global
canadian neighbor pharmacy: Canada Pharm Global – online pharmacy canada
Meds From Mexico Meds From Mexico Meds From Mexico
https://canadapharmglobal.com/# canadianpharmacymeds com
legal canadian pharmacy online: Canada Pharm Global – best canadian online pharmacy
reliable canadian online pharmacy: canadian pharmacy scam – online canadian pharmacy
canadian world pharmacy canadian online pharmacy reviews canadapharmacyonline
http://medsfrommexico.com/# mexico drug stores pharmacies
http://indiapharmglobal.com/# India Pharm Global
India Pharm Global: India Pharm Global – India Pharm Global
Meds From Mexico: Meds From Mexico – Meds From Mexico
Meds From Mexico Meds From Mexico Meds From Mexico
https://indiapharmglobal.shop/# India Pharm Global
mexico drug stores pharmacies: purple pharmacy mexico price list – Meds From Mexico
canadian pharmacies compare: canadian pharmacy no scripts – cheap canadian pharmacy
http://indiapharmglobal.com/# India Pharm Global
India Pharm Global cheapest online pharmacy india indian pharmacies safe
https://canadapharmglobal.com/# the canadian pharmacy
India Pharm Global: indian pharmacy – India Pharm Global
canadapharmacyonline legit: Canada Pharm Global – best canadian pharmacy
mexican border pharmacies shipping to usa Meds From Mexico buying from online mexican pharmacy
https://indiapharmglobal.com/# buy medicines online in india
Meds From Mexico: Meds From Mexico – Meds From Mexico
india pharmacy mail order: best india pharmacy – India Pharm Global
https://canadapharmglobal.shop/# 77 canadian pharmacy
https://medsfrommexico.shop/# buying prescription drugs in mexico online
online pharmacy canada Canada Pharm Global canadian family pharmacy
online pharmacy india: India Pharm Global – India Pharm Global
online canadian pharmacy review: canadian pharmacy 24 – cross border pharmacy canada
https://canadapharmglobal.shop/# online canadian drugstore
canadian pharmacy ratings Canada Pharm Global legit canadian pharmacy online
my canadian pharmacy review: Canada Pharm Global – canadian pharmacy ed medications
https://indiapharmglobal.com/# indianpharmacy com
Svenska Pharma: Svenska Pharma – bГ¤sta mens appen
dodot sensitive 3 plus Papa Farma farmacia barata telefono
https://papafarma.shop/# Papa Farma
top farmacia opinioni: EFarmaciaIt – algix 60 per quanti giorni
http://efarmaciait.com/# proctolyn composizione
EFarmaciaIt EFarmaciaIt EFarmaciaIt
sjГ¤lvtest apotek: glucosamine chondroitin apotek – ibs engelska
persone senza ombelico: EFarmaciaIt – EFarmaciaIt
https://papafarma.shop/# farmacias top madrid
http://efarmaciait.com/# olux schiuma a cosa serve
EFarmaciaIt prezzo farmacia EFarmaciaIt
farmacia online envГo 24 horas: Papa Farma – Papa Farma
detox apotek: Rask Apotek – Rask Apotek
https://svenskapharma.shop/# Svenska Pharma
EFarmaciaIt EFarmaciaIt EFarmaciaIt
EFarmaciaIt: gocce microser – farmacia com
http://svenskapharma.com/# självtest apotek
http://efarmaciait.com/# medrol 16 mg a cosa serve
п»їapotek: kviser pГҐ rumpa apotek – Rask Apotek
Svenska Pharma Svenska Pharma Svenska Pharma
Papa Farma: Papa Farma – eucerin despigmentante opiniones
https://efarmaciait.shop/# omega 7 a cosa serve
farmacia numero 1: Papa Farma – sildenafil mujeres
Svenska Pharma Svenska Pharma apotek diarre
EFarmaciaIt: EFarmaciaIt – herbalife numero
https://raskapotek.com/# Rask Apotek
https://efarmaciait.com/# EFarmaciaIt
la farmacia online: Papa Farma – mejor crema de cacao segГєn la ocu
numeri da 60 a 100 in francese vertiserc prezzo mutuabile EFarmaciaIt
http://papafarma.com/# casenlax prospecto
Svenska Pharma: apotek turkiet – vГ¤tskeersГ¤ttning apotek
melatonina marcas comerciales espaГ±a: farmacia en linea espaГ±a – mejores farmacias online
EFarmaciaIt a cosa serve il luvion broncomunal bambini
Papa Farma: diprogenta sirve para picaduras – Papa Farma
https://svenskapharma.shop/# Svenska Pharma
https://papafarma.shop/# Papa Farma
hydroperoxide apotek Rask Apotek apotek varer
farmqcias: Papa Farma – pro direct opiniones
Svenska Pharma: billig dricka – Svenska Pharma
https://papafarma.com/# Papa Farma
Svenska Pharma Svenska Pharma Svenska Pharma
farmacu: vertiserc 16 mg per quanti giorni – fucicort crema prezzo amazon
urinprov burk apotek: Svenska Pharma – Svenska Pharma
https://efarmaciait.shop/# tiche in gravidanza
https://efarmaciait.shop/# EFarmaciaIt
sciroppo mycostatin desamix effe senza ricetta collagen balance recensioni
Svenska Pharma: Svenska Pharma – apotek med snabb leverans
EFarmaciaIt: EFarmaciaIt – EFarmaciaIt
https://papafarma.com/# Papa Farma
apotek expressleverans Svenska Pharma Svenska Pharma
apotek linser: Rask Apotek – herpes salve apotek
http://svenskapharma.com/# apotek antikroppstest
https://efarmaciait.shop/# clavulin gatto
Pharma Confiance tadalafil et doliprane Pharma Confiance
pharmacie luxembourg: Pharma Confiance – Pharma Confiance
http://pharmaconfiance.com/# Pharma Confiance
Pharma Confiance: dermipred 5 en pharmacie – Pharma Confiance
http://medicijnpunt.com/# online medicijnen bestellen
sure save pharmacy: online pharmacy paypal – PharmaConnectUSA
a quoi sert l huile d amande douce Pharma Confiance nuxe que choisir
http://pharmaconfiance.com/# Pharma Confiance
medikamente bestellen ohne rezept: luidpold apotheke – online apoteke
http://medicijnpunt.com/# Medicijn Punt
pharmacie de garde dans l’orne: Pharma Confiance – achat de god
Pharma Jetzt Pharma Jetzt apotheke online gГјnstig
https://pharmaconnectusa.shop/# Pharma Connect USA
medikamente auf rechnung: online apotheke gГјnstig – PharmaJetzt
de online apotheek: Medicijn Punt – ons medicatie voor apotheken
http://medicijnpunt.com/# bestellen apotheek
apothek online apotheke online bestellen apotheje online
https://pharmajetzt.com/# apptheke online
PharmaConnectUSA: PharmaConnectUSA – Pharma Connect USA
Pharma Jetzt: Pharma Jetzt – online apotheke deutschland
pharmashop france Pharma Confiance Pharma Confiance
https://pharmajetzt.com/# PharmaJetzt
Pharma Confiance: Pharma Confiance – para sante service
https://pharmaconfiance.shop/# commander a univers pharmacie
PharmaJetzt: apotheken versand – versand apotheken
pharmacie demain Pharma Confiance Pharma Confiance
https://pharmaconnectusa.com/# Pharma Connect USA
india pharmacy viagra: PharmaConnectUSA – amoxicillin people’s pharmacy
MedicijnPunt: MedicijnPunt – MedicijnPunt
PharmaJetzt apo med shop a
http://medicijnpunt.com/# MedicijnPunt
publix pharmacy cipro: asda pharmacy ventolin – pharmacy rx one coupons
http://pharmaconnectusa.com/# Pharma Connect USA
apotheek online: pseudoephedrine kopen in nederland – de apotheker
MedicijnPunt farmacia online Medicijn Punt
https://pharmaconnectusa.com/# Pharma Connect USA
apteka nl online: MedicijnPunt – MedicijnPunt
Pharma Confiance: Pharma Confiance – amoxicilline et hГ©morroГЇdes
http://pharmaconnectusa.com/# PharmaConnectUSA
Pharma Confiance metronidazole grossesse Pharma Confiance
Medicijn Punt: europese apotheek – medicijnen online bestellen
Pharma Confiance: l’as du cbd caen – Pharma Confiance
https://medicijnpunt.com/# MedicijnPunt
http://pharmaconfiance.com/# Pharma Confiance
ketoprofene paracetamol savon pas cher grossiste Pharma Confiance
Pharma Connect USA: proscar pharmacy – boot pharmacy store locator
https://pharmajetzt.com/# PharmaJetzt
PharmaConnectUSA: Pharma Connect USA – PharmaConnectUSA
PharmaJetzt Pharma Jetzt Pharma Jetzt
viagra vente en ligne: Pharma Confiance – Pharma Confiance
https://pharmaconfiance.shop/# Pharma Confiance
Pharma Confiance: Pharma Confiance – Pharma Confiance
internet apotheke selbitz Pharma Jetzt 123 apotheke
https://pharmajetzt.shop/# onlineapotheken
schopapotheke: apotheke shop online – Pharma Jetzt
http://pharmaconfiance.com/# Pharma Confiance
Pharma Jetzt: medikamente apotheke – Pharma Jetzt
PharmaConnectUSA Pharma Connect USA prices pharmacy
Pharma Confiance: Pharma Confiance – pharmacie de farde
https://medicijnpunt.shop/# Medicijn Punt
Pharma Confiance: Pharma Confiance – Pharma Confiance
Pharma Jetzt: luitpold apotheke online-shop versandapotheke – medikamente gГјnstig kaufen
https://medicijnpunt.shop/# Medicijn Punt
http://pharmajetzt.com/# shopapotjeke
Pharma Connect USA: Pharma Connect USA – Pharma Connect USA
Pharma Confiance: viagra sans ordonnance 24h amazon – l’ordre national des pharmaciens
https://medicijnpunt.com/# apotheek zonder recept
pharmaciens: paracetamol insuffisance rГ©nale – Pharma Confiance
nutrim erfahrungen: versandapotheke bad steben – Pharma Jetzt
http://pharmaconnectusa.com/# mexican pharmacy viagra online
https://medicijnpunt.shop/# Medicijn Punt
schop apoteke: cantura akut 12 apotheke – shop apotheke versandapotheke versandkostenfrei
http://pharmajetzt.com/# Pharma Jetzt
australian pharmacy cialis: PharmaConnectUSA – safeway pharmacy methotrexate error
https://pharmajetzt.com/# online apotheke günstig
PharmaJetzt: Pharma Jetzt – Pharma Jetzt
PharmaConnectUSA: Pharma Connect USA – Pharma Connect USA
http://pharmaconnectusa.com/# online pharmacy without prescriptions
https://pharmaconfiance.shop/# Pharma Confiance
Medicijn Punt: MedicijnPunt – MedicijnPunt
Pharma Connect USA: PharmaConnectUSA – Abilify
https://pharmaconnectusa.shop/# online pharmacy no prescription needed
PharmaConnectUSA: Pharma Connect USA – ketoconazole online pharmacy
pillen kaufen: PharmaJetzt – online apotheke selbitz
https://medicijnpunt.com/# mijn apotheek
https://pharmaconnectusa.shop/# PharmaConnectUSA
Pharma Jetzt: PharmaJetzt – meine shop apotheke
PharmaJetzt: PharmaJetzt – PharmaJetzt
https://pharmaconfiance.shop/# distribution de des hommes et des dieux
MedicijnPunt: MedicijnPunt – de apotheker
Pharma Connect USA: Pharma Connect USA – Pharma Connect USA
https://pharmaconfiance.com/# Pharma Confiance
https://pharmaconnectusa.shop/# online pharmacy no prescription zoloft
Pharma Jetzt: PharmaJetzt – Pharma Jetzt
pharmacy live ce online: target pharmacy price cialis – PharmaConnectUSA
medicatie apotheek: pseudoephedrine kopen in nederland – Medicijn Punt
https://pharmaconnectusa.com/# PharmaConnectUSA
river pharmacy topamax: Pharma Connect USA – PharmaConnectUSA
MedicijnPunt: snel medicijnen bestellen – mijn apotheek
guardian pharmacy propecia Enalapril Pharma Connect USA
http://pharmaconnectusa.com/# PharmaConnectUSA
Pharma Confiance: metronidazole traitement – minuteur 15 secondes
http://pharmajetzt.com/# Pharma Jetzt
Pharma Connect USA: ivermectin online pharmacy – PharmaConnectUSA
french pharmacy products online: viagra utah pharmacy – Pharma Connect USA
PharmaConnectUSA Pharma Connect USA can i buy viagra in pharmacy
online aptheke: apotheek online – schopapotheke
https://pharmajetzt.shop/# PharmaJetzt
Pharma Confiance: tadalafil 50 mg prix – pharmacie newpharma
https://pharmajetzt.com/# online apotek
Pharma Connect USA: peoples pharmacy austin store hours – PharmaConnectUSA
PharmaConnectUSA legitimate online pharmacy list Pharma Connect USA
https://medicijnpunt.com/# MedicijnPunt
Pharma Connect USA: PharmaConnectUSA – PharmaConnectUSA
Pharma Jetzt: Pharma Jetzt – onlien apotheke
online apotheek 24: internet apotheek – medicine online
http://pharmajetzt.com/# Pharma Jetzt
online apotheek – gratis verzending: Medicijn Punt – online recept
https://pharmaconfiance.shop/# Pharma Confiance
PharmaJetzt PharmaJetzt PharmaJetzt
Medicijn Punt: Medicijn Punt – Medicijn Punt
sumatriptan uk pharmacy: generic viagra online pharmacy no prescription – PharmaConnectUSA
https://medicijnpunt.com/# MedicijnPunt
medicine online: Medicijn Punt – MedicijnPunt
MedicijnPunt apotheek producten medicijnen bestellen bij apotheek
Pharma Connect USA: Pharma Connect USA – Pharma Connect USA
https://pharmaconnectusa.shop/# tretinoin cream pharmacy
Pharma Confiance: Pharma Confiance – Pharma Confiance
http://medicijnpunt.com/# MedicijnPunt
Pharma Confiance: Pharma Confiance – Pharma Confiance
accurate rx pharmacy columbia mo PharmaConnectUSA cialis generic online pharmacy
apotheke versandkostenfrei ab 10 euro: shop apotheke online shop – Pharma Jetzt
https://pharmajetzt.com/# Pharma Jetzt
Pharma Connect USA: lidocaine patch online pharmacy – singapore pharmacy store
Medicijn Punt: medicijn online – Medicijn Punt
bm pharmacy viagra Pharma Connect USA PharmaConnectUSA
http://pharmajetzt.com/# PharmaJetzt
https://medicijnpunt.com/# Medicijn Punt
ozempic prix france: Pharma Confiance – Pharma Confiance
MedicijnPunt: MedicijnPunt – apteka amsterdam
MedicijnPunt MedicijnPunt Medicijn Punt
http://pharmaconfiance.com/# Pharma Confiance
Pharma Confiance: Pharma Confiance – farmaci
medikamente online bestellen mit rezept: onlinr apotheke – PharmaJetzt
https://pharmajetzt.com/# PharmaJetzt
slinda 4 mg prix: Pharma Confiance – mГ©dicament avec ordonnance en ligne
MedicijnPunt: Medicijn Punt – online medicijnen kopen
https://indimedsdirect.com/# top 10 online pharmacy in india
IndiMeds Direct online pharmacy india india online pharmacy
TijuanaMeds: TijuanaMeds – mexican border pharmacies shipping to usa
IndiMeds Direct: п»їlegitimate online pharmacies india – india pharmacy
https://indimedsdirect.com/# IndiMeds Direct
TijuanaMeds TijuanaMeds TijuanaMeds
https://tijuanameds.shop/# mexican rx online
canada rx pharmacy world: CanRx Direct – best canadian online pharmacy
canadian online pharmacy: best mail order pharmacy canada – canadian pharmacy prices
http://tijuanameds.com/# pharmacies in mexico that ship to usa
buying from online mexican pharmacy mexican online pharmacies prescription drugs TijuanaMeds
canadian pharmacy prices: CanRx Direct – canada pharmacy reviews
https://indimedsdirect.com/# best india pharmacy
canadian 24 hour pharmacy canadian drug reliable canadian pharmacy
https://indimedsdirect.com/# best india pharmacy
mexican online pharmacies prescription drugs: mexican pharmaceuticals online – TijuanaMeds
https://canrxdirect.shop/# reliable canadian online pharmacy
TijuanaMeds mexican rx online mexican rx online
IndiMeds Direct: IndiMeds Direct – IndiMeds Direct
https://canrxdirect.com/# legal canadian pharmacy online
Howdy very nice website!! Man .. Beautiful .. Superb .. I will bookmark your web site and take the feeds also…I am happy to search out so many helpful information right here within the post, we need work out extra techniques in this regard, thank you for sharing. . . . . .
canada pharmacy online CanRx Direct canadian pharmacy online ship to usa
india online pharmacy: pharmacy website india – top 10 online pharmacy in india
http://tijuanameds.com/# TijuanaMeds
https://indimedsdirect.com/# indian pharmacy online